پسوريازيس يک بيماري شايع پوستي است که در آن روي پوست برخي قسمت‌هاي بدن مثل قسمت‌هاي خارجي دست و پا، ضايعات قرمز رنگي به‌وجود مي‌آيد که پوسته‌هاي بسيار ظريف و نقره‌اي رنگ دارند. اين بيماري وقتي آغاز مي‌شود ممکن است محدود به يک نقطه باقي بماند و يا به شکل بسيار منتشر دربيايد و بر اساس وسعت درگيري مشکلاتي را از نظر ظاهري براي بيمار ايجاد مي‌کند.
پسوريازيس مي‌تواند از بدو تولد تا پايان عمر، در هر سني آغاز شود، اما بيشتر در دو فاصله زماني 16 تا 22 سال و 57 تا 60 سال آغاز مي‌شود. البته در اين زمينه آماري در دست نيست، اما بيشترين مراجعه به درمانگاه‌هاي پوست، زماني است که افراد جوان تا ميانسال هستند، حداقل به اين دليل كه در اين سنين اهميت بيشتري به ظاهر خود مي‌دهند.
اين بيماري زمينه ارثي دارد، ولي اين بدان معنا نيست که هر کس مبتلا به پسوريازيس شد، افراد ديگري هم قبلاً در خانواده او گرفتار بوده‌اند؛ گاه بيماران هيچ زمينه خاصي براي اين بيماري در خانواده پيدا نمي‌کنند. گفت‌وگو با دكتر فرهاد ملک‌زاد، متخصص پوست و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي را درباره اين بيماري و توصيه‌هايي كه بايد همه بيماران بدانند، بخوانيد.
پسوريازيس بيشتر بيماري زنانه است يا مردانه؟
– از اين نظر نيز آمار ويژه‌اي براي ايران نداريم، اما در کتاب‌هاي خارجي نوشته شده که پسوريازيس هر دو جنس را به يک ميزان مبتلا مي‌کند. در اين ميان يک چيز مسلم است و آن اين‌که خانم‌ها از نظر ظاهري بيشتر در اجتماع تحت فشار هستند.
مثلا چه نوع فشارهايي؟
– خوب، شرايط خانم‌ها و آقايان در جامعه تفاوت مي‌کند، در خيلي از مواقع مي‌بينيم آقايي مبتلا به پسوريازيس بسيار وسيع است و به‌راحتي به زندگي خانوادگي‌اش ادامه مي‌دهد، اما خانم‌هايي که پسوريازيس دارند، گاه درگير مشکلات خانوادگي و حتي طلاق مي‌شوند.
از سوي ديگر خانم‌ها نسبت به ظاهر خود حساس‌ترند و پوشش آن‌ها در محيط منزل کمتر از آقايان است، به همين دليل برخي از خانم‌ها حتي بهبودي نسبي را نمي‌پذيرند و تمايل دارند به بهبودي کامل دست پيدا کنند؛ در حالي که آقايان و خانواده آن‌ها با بهبودي نسبي نيز کنار مي‌آيند.
از خانواده که بگذريم، اين بيماران در جامعه نيز دچار مشکلاتي مي‌شوند، مثلاً ممکن است دوست يا همکار آن‌ها از دست دادن با آن‌ها امتناع کند يا در مکان‌هاي عمومي مثل استخرها به غلط تصور کنند که بيماري واگير دارد و از ورود آن‌ها جلوگيري کنند. به اين ترتيب ممکن است بيمار کم کم از اجتماع کناره‌گيري کند.
و اين کناره‌گيري به مشکلات بيشتر دامن مي‌زند؟
– البته. جدا ماندن اين افراد از اجتماع نهايتاً موجب بروز عوارض رواني و گوشه‌گيري در آن‌ها مي‌شود. اين موضوع خود باعث ايجاد يک توالي معيوب براي بيمار مي‌شود، چرا که يکي از پايه‌هاي اصلي درمان در اين بيماري داشتن آرامش روحي است.
پس چه بايد کرد؟
– ما بايد به اجتماع آموزش دهيم که پسوريازيس آلوده کننده و مسري نيست. در اين صورت اگر فردي به اطرافيان خود نام بيماري را اعلام کند، برخورد راحت‌تر و مراوده معمولي‌تري با او خواهند داشت. همين موضوع باعث خواهد شد که بيماران آسايش رواني بيشتر و زندگي پربارتري در اجتماع داشته باشند.
مبتلايان به برخي بيماري‌ها نظير ديابت، براي خودشان انجمن‌ها و گروه‌هاي خاصي دارند که در آن جمع مي‌شوند، يکديگر را ملاقات مي‌کنند، فعاليت‌هاي آموزشي و تفريحي انجام مي‌دهند و حتي خبرنامه، مجله و بروشورهاي آموزشي چاپ مي‌کنند؛ آيا افراد مبتلا به پسوريازيس هم چنين جمع‌هايي دارند؟
– در کشورهاي خارجي بله. انجمن‌هايي وجود دارد که بيماران را عضو کرده و براي آن‌ها اطلاعات دارويي جديد و مطالب مفيد آموزشي را مي‌فرستند و حتي پانسيون‌هايي که بيماران را به صورت گروهي درمان مي‌کنند؛ ولي در ايران فعلاً چنين امکاناتي براي بيماران پسوريازيسي وجود ندارد.
درمان پسوريازيس سخت است؟
– اين بيماري درمان‌هاي موضعي و يا خوراکي و تزريقي دارد و برخي انواع آن بسيار مقاوم به درمان هستند، تا جايي که ممکن است پسرهاي مبتلا به پسوريازيس را از نظام وظيفه معاف کند، چون همان‌طور که گفتيم بيماري در شرايط پراسترس تشديد مي‌شود.
چه موقع از درمان‌هاي موضعي استفاده مي‌شود و چه کساني بايد به صورت خوراکي يا تزريقي درمان شوند؟
– اگر بيماري محدود و خفيف باشد با درمان‌هاي موضعي به‌راحتي کنترل مي‌شود اما در انواع شديد بهتر است از درمان‌هاي خوراکي و تزريقي استفاده کرد، اما آنچه که به تجربه ثابت شده اين است که اگر بيمار بتواند با شرايط موجود اجتماعي، اقتصادي و خانوادگي خود کنار بيايد و آرامش خود را حفظ کند، 90 درصد مسائل او حل خواهد شد.
روي آرامش روح و روان تاکيد زيادي مي‌کنيد، منظور شما از شرايط پراسترس و حفظ آرامش در آن زمان چيست؟
– داشتن آرامش و دور کردن استرس نابجا از خود در همه شرايط زندگي به بهتر زيستن افراد کمک مي‌کند و ما به همه بيماران چنين توصيه‌اي مي‌کنيم، استرس بيش از حد نه‌تنها براي افراد مبتلا به پسوريازيس، بلکه براي افراد سالم هم مضر است؛ اما زماني که فرد مبتلا به پسوريازيس با مشکلي جدي مانند ورشکستگي يا از دست دادن نزديکان مواجه مي‌شود، ممکن است استرس بيش از حد بيماري را شعله‌ور کند و باعث انتشار بيشتر آن در بدن شود.
درمان پسوريازيس هزينه‌هاي هنگفتي هم دارد؟
– خوشبختانه نه. بسياري از داروهاي مورد استفاده در درمان اين بيماري زير پوشش بيمه هستند. بيمه مدت درازي است که پوشش خوبي بر اين داروها دارد.
خيلي از بيماران مي‌پرسند پسوريازيس بهبودي قطعي دارد يا نه. شما به اين سؤال چه جوابي مي‌دهيد؟
– ما نمي‌توانيم به بيمار بگوييم آينده بيماري او چه مي‌شود. ممکن است بيماري به‌طور ناگهاني بهبود پيدا کند و براي سال‌هاي طولاني اصلاً عود نکند، يا اين‌که بيمار ناگزير باشد کم و بيش با آن مدارا کند، يا اين‌که به دنبال بروز يک مشکل، ناگهان گسترش پيدا کند.
فرض کنيم دختر جواني براي نخستين بار متوجه بيماري خود شده و از آينده خود نگران است، در کنار آن از پزشک مي‌پرسد که به نامزدش درباره بيماري چه بايد بگويد؟
– ما عملاً دوست داريم که بيماران با صداقت برخورد کنند، چون اگر همسر بيمار، وي را به همين صورت بپذيرد، بعداً هم اگر مسئله وسعت پيدا کند، فکر نمي‌کند که خانواده بيمار چيزي را از او مخفي نگه داشته‌اند، در حالي که اگر چنين چيزي گفته نشود و بعداً بيماري گسترش يابد ممکن است به مسائل خانوادگي منجر شود، اما متأسفانه ما مي‌بينيم که در اغلب موارد اين موضوع مخفي نگه داشته مي‌شود و حتي ما پزشکان را نيز تحت فشار قرار مي‌دهند که وانمود کنند اين بيماري پس از ازدواج بروز کرده است؛ اما در نهايت به نظر من صداقت حرف اول را مي‌زند و کسي که به طرفش علاقه‌مند باشد به خاطر يکي دو ضايعه قرمز پوسته‌دار وصلت را بر هم نمي‌زند!
با توجه به اين‌که پسوريازيس جنبه ژنتيکي دارد، سؤال ديگر بيماران اين است که آيا اگر ما بچه‌دار شويم، فرزندمان هم به بيماري مبتلا مي‌شود؟
– پاسخ ما به اين بيماران آن است که شما مي‌توانيد بچه‌دار شويد و دليلي ندارد هر کودکي که متولد مي‌شود پسوريازيس بگيرد. ممکن است اين بيماري در نسل بعد از شما وجود نداشته باشد و در دو يا سه نسل بعد خودش را نشان دهد، به همين دليل در ابتداي بحث گفتيم بيماران پسوريازيسي حتي گاه فرد ديگري را مبتلا به اين بيماري در خانواده پيدا نمي‌کنند.
بيماران مبتلا به پسوريازيس براي بهبود بيماري چه تغييراتي را بايد در سبک زندگي خود ايجاد کنند و از چه چيزهايي اجتناب کنند؟
– خوشبختانه بيماران مبتلا به پسوريازيس به دليل کثرت مراجعه به پزشک، آموزش خوبي درباره بيماري خود دريافت مي‌کنند و کم کم مديريت صحيح بيماري را ياد مي‌گيرند. اما از سوي ديگر همين موضوع گاه آن‌ها را خسته مي‌کند و ديگر به پزشک مراجعه نمي‌کنند و در درمان خودسرانه عمل مي‌کنند.
اين خودسري‌ها گاه براي بيمار بسيار گران تمام مي‌شود، مثلاً ما بيماراني داشتيم که ماهيانه چند تيوب پماد کلوبتازول را بر روي پوستشان استعمال مي‌کردند و متأسفانه در درازمدت دچار عارضه‌هاي جدي مثل ديابت، فشار خون و از کار افتادن غده فوق کليه شده بودند. بنابراين بيماران بايد به‌طور منظم با پزشک خود در تماس باشند و نحوه مصرف صحيح داروها را ياد بگيرند.
نکته ديگر اين‌که بسياري از بيماران به دلايل متعدد مثلاً اين‌که دوست ندارند لباسشان چرب شود، يا حوصله ماليدن پمادهاي موضعي را بر روي پوستشان ندارند و يا کسي نيست که نواحي پشت را برايشان چرب کند، از مصرف پمادهاي موضعي خسته مي‌شوند و خواهان استفاده از داروهاي خوراکي هستند. اين انتخاب درست نيست.
چرا؟
– زيرا پسوريازيس يک بيماري مزمن است که ممکن است سال‌ها با بيمار همراه باشد، استفاده از داروهاي خوراکي در درازمدت عوارض بيشتري نسبت به داروهاي موضعي دارد.
از بايد و نبايدهاي زندگي با پسوريازيس مي‌گفتيد.
– از بيماران خواهش مي‌کنيم استرس خود را کم کنند. در صورتي که به مشاوره با روان‌پزشک نياز دارند، حتماً اين کار را انجام دهند، از آفتاب و فضاي باز مثل کوه و دشت و استخر يا دريا تا حد امکان استفاده کنند، يا در صورت امکان از بالکن يا پشت بام منزل براي آفتاب گرفتن بهره ببرند؛ ورزش مناسب و کار مناسب داشته باشند، غذاهاي دريايي مصرف کنند و در نهايت سعي مي‌کنيم از همسر بيمار بخواهيم رفتار مناسب و برخورد صحيحي با بيماري داشته باشد تا آرامش روحي همسر خود را فراهم کند.
درباره داروها چه‌طور؟
– در اين مورد نخست پزشکان وظيفه دارند دارو را طوري به بيمار بدهند که مصرف درازمدت آن عوارضي را ايجاد نکند. وظيفه بيماران هم اين است که کمترين مقدار داروها را مصرف کنند و اين موضوع حتي در مورد پمادهاي موضعي هم صدق مي‌کند، چرا که مصرف بيش از حد پمادها هم همان‌طور که اشاره شد مي‌تواند عوارض بدي به دنبال داشته باشد.
براي مراقبت از قسمت‌هاي درگير پوست، به‌جز مصرف دارو چه کارهايي بايد کرد؟
– اين قسمت‌ها نبايد تحت فشار زياد قرار بگيرند و يا دچار آسيب‌هايي مانند بريدگي، زخم و ضربه مثل کيسه کشيدن شديد در حمام و خاراندن شديد شوند. پس از خوب شدن هر ناحيه از پوست نيز حتماً بايد آن را با يک کرم معمولي به‌طور مرتب چرب نگه داشت، حتي اگر هيچ ضايعه‌اي روي پوست ديده نشود، بايد مرتب چرب شود تا از عود بيماري در آن قسمت پيشگيري شود.
آيا آفتاب تأثيري در بهبودي يا تشديد بيماري دارد؟
– نور آفتاب در 80 تا 90 درصد بيماران پسوريازيسي موجب بهتر شدن پوست مي‌شود و چنانچه بيماري متوجه شود که آفتاب پوستش را بهتر مي‌کند، مثلاً در تابستان بهتر مي‌شود، بايد از اين موهبت کشورمان استفاده کند.
در پايان، آيا به‌تازگي تحولاتي در حيطه درمان پسوريازيس اتفاق افتاده؟
– جديداً داروهايي به بازار عرضه شده که بسيار گران هستند، دوره درمان آن‌ها چند ميليون تومان تمام مي‌شود و هنوز عوارض احتمالي آن‌ها روشن نيست، به همين دليل نمي‌توان نام آن‌ها را تحول درماني گذاشت و فعلاً استفاده از آن‌ها را به همه بيماران توصيه نمي‌کنيم.
سلامت نیوز
Filed under: پـوسـت،مـو و زيـبـايـی, آخـریـن مـطـالـب پـزشـکی
د کـــتـــر ســـرد ا ر Dr. Serdar