روش اورژانس پیشگیری از بارداری

دکتر عبدالوهاب حاجی سردار

اگراحساس شود که نزدیکی ، مشکوک به وقوع حاملگی است ، با استفاده از روش اورژانس پیشگیری از بارداری می‌توان از وقوع  حاملگی پیشگیری کرد .
در این متد از قرص‌های ترکیبی پیشگیری از بارداری (حداکثر تا ۷۲ ساعت پس از نزدیکی مشکوک ) استفاده میشود . دو عدد قرص پیشگیری از بارداری نوع HD (سفیدرنگ) را همزمان و ۱۲ ساعت بعد دو عدد قرص HD دیگر نیز مصرف میگردد . چنانچه قرص HD دردسترس نباشد می‌توان به جای آن چهار عدد قرص LD (کرم رنگ) را یکجا ، و ۱۲ ساعت بعد چهار قرص LD دیگر را با هم میل نمود .
این روش اکثراً‌ از بارداری ناخواسته جلوگیری می‌کند ولی تاثیر آن صد در صد نیست.  استعمال سریع قرص‌ها ، موجب موفقیت با این روش میشود.

عوارض جانبی مصرف قرصها عبارتند از حالت تهوع ، استفراغ و سرگیجه میباشند. این عوارض معمولاً‌ در عرض ۲۴ ساعت از بر طرف میگردند .

جهت مطالعه متن کامل به اینجا کلیک نمائید 

ترکمن مدیکال

************************

در همین ارتباط

روش استفاده از جلوگیری اورژانسی

صبح روز بعد:
در اولین فرصت، ۲ قرص خوراکی ضد بارداری HD همراه با حداقل یك لیوان شیر یا آب بخورید. این نوبت اول است. پس باید طوری برنامه‌ریزی كنید كه نوبت دوم، یعنی ۱۲ ساعت بعد، ۲ قرص دیگر هم بخورید. البته، مصرف نوبت اول را بی‌دلیل نباید به تأخیر انداخت. هرچه زمان بیشتری بگذرد، احتمال موفقیت كم می‌شود.

اگر بیش از ۷۲ ساعت از رابطه جنسی گذشته باشد، دیگر با قاطعیت می‌شود گفت از دست قرص‌ها هیچ كاری برنمی‌آید

قرص صبح روز بعد دقیقا فقط برای روز بعد نیست و می‌شود آن را تا ۷۲ ساعت بعد هم استفاده كرد. با این وجود، هرچه زودتر مصرف شود، نتیجه بهتری دارد و ایده‌آلش این است كه تا ۲۴ ساعت بعد مصرف شود

● عصر روز بعد:
۱۲ساعت پس از خوردن قرصهای نوبت اول، ‌۲ قرص HD دیگر می‌خورید، البته اگر در این ۱۲ ساعت اتفاق خاص دیگری نیفتاده باشد. مثلا اگر تا دو ساعت پس از مصرف قرص‌ها در نوبت اول یا دوم، استفراغ كنید در اولین فرصت باید ۲ قرص دیگر HD میل كنید. اگر این اتفاق بعد از خوردن قرص‌ها در نوبت اول رخ دهد، قرصهای نوبت دوم کماکان باید ۱۲ ساعت بعد از نوبت اول مصرف شوند. استفراغ اگر بیش از دو ساعت بعد از مصرف قرصها رخ دهد، اهمیتی ندارد. دارو جذب شده است

تبصره1:
قرص‌های HD را می‌توانید از داروخانه تهیه كنید. این‌ها همان قرص‌های ضد بارداری معمول هستند كه روزی یك عدد از آنها را می‌خورند. اگر داروخانه HD نداشت، قرص نوع LD را دیگر حتما دارد. فرقش این است كه LD را درهر نوبت باید ۴تا مصرف كنید. (در مجموع ۸ قرص)

تبصره2:
اگر داروخانه فقط قرص تری فازیک داشت : 4 عدد قرص سفيد تري‌فازيك در اولين فرصت و چهار عدد قرص سفيد دیگر 12 ساعت بعد

تذكرهاي حين مصرف:‌
-1 بهتر است كه قرص‌ها با شكم خالي خورده نشود.‌
-2 در صورت استفراغ كردن تا دو ساعت پس از استفاده از روش، خوردن مجدد قرص‌ها ضروري است.‌
-3 حداكثر دفعات مجاز استفاده از اين روش در هر سيكل قاعدگي يك بار است. اين روش بايد در حداقل دفعات ممكن در طول دوران باروري استفاده گردد. مجاز بودن يك بار استفاده از اين روش در هر دوره قاعدگي دليلي بر تاييد مصرف آن در هر دوره قاعدگي به عنوان روش پيشگيري از بارداري نيست.‌
در صورت قاعده نشدن فرد در عرض 3 هفته پس از مصرف روش اورژانسي پيشگيري از بارداري، بايد، تست بارداري (ترجيحاً بتا اچ.سي.جي) در مورد وي انجام شود.‌
با توجه به اينكه اين روش براي جنين خطرناك نيست، در صورت وقوع حاملگي، نيازي به ختم آن نخواهد بود

در همین ارتباط

روش اورژانس پیشگیری از بارداری و فراورده های داروئی موجود Emergency Contraception

توضیح روش:
روش اورژانس پیشگیری از بارداری ( EC ) روشی است که پس از تماس جنسی بدون استفاده از روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری و یا هر موردی که احتمال بارداری ناخواسته پس از تماس جنسی را داشته باشد، می تواند تا سه روز ( ۷۲ ساعت ) از بارداری پیشگیری کنند. این روش توسط کارکنان بهداشتی آموزش دیده ارائه می گردد. بدلیل درصد بالاتر شکست این روش و مداوم نبودن مصرف آن در مقایسه با سایر روش های مطمئن، فقط باید در موارد مشخص از آن استفاده کرد. این روش را نباید به عنوان یک روش دائمی پیشگیری از بارداری استفاده نمود.

مکانیسم عمل:
رحم و تخمدان و ضمائم آن

   1. پیشگیری از تخمک گذاری
   2. تأخیر در تخمک گذاری
   3. اختلال در اندومتر (مخاط داخلی رحم)
   4. اختلال در نفوذ اسپرم به تخمک
   5. اختلال در حرکت لوله های رحمی
   6. اختلال در لقاح
اثر بخشی:
اثر بخشی روش اورژانس با قرصهای ترکیبی حدود ۹۷%  و میزان حاملگی حدود ۳ % و اثر بخشی با قرصهای لوو نورجسترل (levonorgestrol)حدود ۹۹% و میزان حاملگی با استفاد ه از این قرصها حدود ۱% گزارش شده است. همچنین اثر بخشی روش EC با فاصله زمانی تماس جنسی تا آغاز استفاده از روش ارتباط قابل توجهی دارد هر چقدر این فاصله کوتاهتر باشد، اثربخشی آن بیشتر است.

عارضه ها و چگونگی برخورد با آنها:

   1. تهوع و استفراغ حین مصرف: میزان تهوع و استفراغ با استفاده از قرصــهای ترکیبی به ترتیب ۵۰% و ۲۰ % بوده که با استفاده از قرص های لوونورجسترل حدود ۲۰% و ۶ % کــاهش می یابد . بهتر است قبل و ۶ – ۴ ساعت پس از مصرف هر دوز EC از یک داروی ضد تهوع مانند دیمن هیدرینات (Dimen Hydrinate) یا دیفن هیدرامین (Diphen Hydramine) استفاده شود. قرص دیمن هیدرینات ۵۰ – ۲۵ میلی گرم ۴ – ۳ بار در روز یاقرص ( شربت ) دیفن هیدرامین ۵۰ – ۲۵ میلی گرم ( ۴ – ۲ قاشق غذا خوری کوچک ) که مصرف دوز اول آن نیم ساعت قبل از خوردن قرص EC و دوز های بعدی (در صورت نیاز )با فاصله های ۶ ساعته پس از آن است، درکاهش شدت تهوع و استفراغ مؤثر است.
   2. اختلال قاعدگی: ممکن است که قاعدگی بعدی چند روز زودتر یا دیرتر آغاز شود، طول مدت آن تغییر یافته و  تغییر در طول مدّت و مقدار خونریزی ایجاد می شود (فرد باید در مورد بی خطر بودن این مسئله آگاهی داشته باشد)
   3. سردرد و سرگیجه

موارد منع مصرف:
تقریباً همه افراد می توانند از این روش استفاده کنند. موارد منع مصرف استفاده از این روش برای انواع قرصهای در دسترس به شرح زیر است:
قرص لوونورجسترل

   1. پورفیری حاد فعْال A
   2. بیماری فعْال و شدید کبد در حال حاضر
   3. بارداری (بدلیل بی اثر بودن و نه خطر برای جنین)
   4. خونریزی های غیر طبیعی و تشخیص داده نشده تناسلی

قرص های ترکیبی

   1. بارداری (بدلیل بی اثر بودن و نه خطر برای جنین)
   2. موارد منع مصرف استروژن، میگرن، ترومیور B وریدهای عمقی

چه افرادی می توانند از این روش استفاده کنند:
کاربرد روش اورژانس پیشگیری از بارداری در صورت وجود تماس جنسی محافظت نشده، به موارد خاص زیر محدود می گردد.

    * استفاده نکردن از کنتراسپتیوها
    * تجاوز
    * وجود شرایط نشان دهنده استفاده نادرست یا شکت کنتراسپتیو مانند:
         1. پارگی کاندوم
         2. خارج شدن کاندوم
         3. فراموشی خوردن قرص ترکیبی برای سه نوبت
         4. فراموشی خوردن قرص شیردهی به مدّت بیش از سه ساعت
         5. تأخیر بیش از ۲ هفته در تزریق آمپول DMP
         6. استفاده نادرست از روش طبیعی
         7. خروج IUD در زمانی بجز دوران قاعدگی

زمان شروع و چگونگی استفاده از EC:
مصرف اوّلین دوز این روش باید حداکثر در فاصله زمانی ۷۲ ساعت از تماس جنسی مشکوک با یکی از روشهای زیر صورت گیرد تا از حاملگی ناخواسته جلوگیری شود:

   1. قرص لوونورجسترول ۱ عدد در اولین فرصت و یک عدد ۱۲ ساعت بعد،
   2. قرص HD ، ۲ عدد در اولین فرصت و دو عدد ۱۲ ساعت بعد،
   3. قرص LD ، ۴ عدد در اولین فرصت و ۴ عدد دیگر ۱۲ ساعت بعد،
   4. قرص تری فازیک ، ۴ عدد قرص سفید در اولین فرصت و چهار عدد قرص سفید دیگر ۱۲ ساعت بعد ( قرصهای مرحله سوم )

تذکر های حین مصرف:

   1. بهتر است که قرص ها با شکم خالی خورده نشود.
   2. در صورت استفراغ تا دو ساعت پس از استفاده از روش، خوردن مجدد قرصها ضروری است.
   3. حداکثر دفعات مجاز استفاده از این روش در هر سیکل قاعدگی یک بار است.
   4. اثر بخشی این روش با استفاده از فنی توئین و ریفامپین ( داروهای ضد صرع ) کاهش می یابد. که در صورت استفاده همزمان از این داروها باید مصرف قرص لوونورجسترل به میزان ۱۰۰% افزایش یابد.( در هر دوز دوعدد ).
   5. افزایش تعداد تماس های جنسی بدون محافظت، اثر بخشی روش را کاهش و احتمال حاملگی را افزایش می دهد بنابراین استفاده از این روش در هر دوره قاعدگی فقط برای یک نوبت مجاز خواهد بود.
   6. اگر پس از استفاده از روش EC تأخیر قاعدگی بیش از ۷ روز شود، باید احتمال حاملگی برای فرد بررسی و برای انجام تست بارداری ( ترجیحاً B-HCG ) ضرورت دارد.

تهیه و تنظیم: فاطمه نوروزی فشخامی (کارشناس مسئول امور جمعیتی و تنظیم خانواده استان)
معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان

منابع:

   1. کتاب دستور العمل روشهای پیشگیری از بارداری در جمهوری اسلامی دفتر سلامت
      خانواده و جمعیت – اداره تنظیم خانواده
   2. دستور العمل دفتر سلامت خانواده در خصوص روش پیشگیری اورژانس لوونورجسترل

توضیح :
A: پور فیری حاد فّعال: گروهی از اختلالات که بعلت نقص متابولیسم پیرول ایجاد شده و با حمله های مکرر، درد شکم، اختلالات گوارشی و عصبی مشخص می شود.

B: ترومبوز وریدهای عمقی: تشکیل یا وجود لخته خون در وریدهای عمقی

 

Filed under: متنوع, آخـریـن مـطـالـب پـزشـکی, دانـسـتـنـیـهـا برای آقایان, زنـان و زایـمـان